Gıda Nedir?

İçinde ;
-protein,
-yağ,
-karbonhidrat,
-mineral maddeler,
-vitamin
-su gibi yaşam için gerekli olan maddelerden bir kısmını veya tamamını taşıyan lezzetli,doyurucu,sağlığa yararlı maddelere GIDA denir.

Başka bir tabirle;
-Zararlı olmayan,
-İştah açıcı, lezzetli, doyurucu olan,
-Yaşamın her devresinde yeteri miktarda alındığında yararlı olan maddelere gıda denir.

Kısaca GIDA; yiyene yararı, yemeyene zararı olan bir maddedir denebilir.

Her gıdanın içerisinde bulunan; protein, yağ, karbonhidrat, mineral maddeler, vitamin ve su miktarları( % deleri) farklı farklıdır.Proteinler; Vücudun, büyümesi, gelişmesi, yapım, onarım ve enerji üretiminde görevleri vardır.Karbonhidratlar; Vücudun enerji ihtiyaçlarını karşılarlar, metabolizmaya müsbet katkıları vardır. Fazlası vücutta yağa dönüşür ve yağ şeklinde depo edilir. Canlıyı tok tutarlar. Yağlar; vücuda gerekli enerjinin bir kısmını karşılarlar, yağda eriyen vitaminlerin(A,D,E,K,) emilmesine destek verirler, vücudu tok tutarlar, hayvansal yağlar(Tereyağı, İçyağı) fazla yenmemelidir. Bitkisel yağlar(ayçiçeği yağı, Soya fasulyesi yağı, Mısırözü yağı) da aşırı derecede tüketilmemelidir.Vitaminler; A Vitamini ette, havuç da, buğdayda çokca bulunur, körlüğün meydana gelmesini engeller, D Vitamini kemiği oluşturan minerallerin(Kalsiyum, Fosfor) emiliminde görev alır. Yumurta, karaciğerde bulunur, E Vitamini, kalbe destektir, bitkisel yağlar. fındık, fıstık, yumurta, yapraklı sebzeler, karaciğer ve sütte bulunur. K Vitamini kan’ın pıhtılaşma yeteneğine katkı sağlar. Yapraklı sebzeler, hububat, meyve, et ve süt ürünlerinde bulunur. C Vitamini Demir mineralinin vücut tarafından değerlendirilmesine yardımcı olur, diş etlerini kuvvetlendirir En çok narenciyede (Portakal, Greyfurt, mandalina) bulunur. B Vitamini enerjinin açığa çıkmasında ve oluşmasına yardımcıdır. Et, hububat ve süt ürünlerinde bulunur. sinir sistemine, derinin yumuşaklığına, ağız yaralarının oluşmamasına destek verir.Mineraller; enerji oluşumuna katkı sağlarlar, Demir oksijenin taşınmasında, sodyum, potasyum ve klor Vücuttaki su dengesinin sağlanmasında, Kalsiyum ve fosforun kemiklerin oluşumunda görevleri vardır. Süt, peynir, yoğurt ve etde bulunurlar.

Hayvan etleri (Dana, kuzu, tavuk, balık) ile bitkisel kökenli (barbunya,kuru fasulye,nohut, mercimek gibi) kuru bakliyatlar,karaciğer,pastırma protein bakımından zengin,Şarkuteri ürünleri(Sucuk,salam,sosis) protein ve yağ bakımından zengin, Sebze ve meyvalar karbonhidrat bakımından,hayvansal ve bitkisel kökenli yağlar adı gibi yağ bakımından zengindir.

İnsanların yedikleri gıdalardan zarar görmemesi ve yaşamlarını sağlıklı bir şekilde devam ettirebilmeleri için, Sağlıklı ,ağırlığı, boyu uyum içinde olan bir insanın bir günde; bir kilogram canlı ağırlığı için, bir gram proteine, 0,8 gram yağa, beş gram karbonhidrata, 0,1 gram tuza, 35 gram suya,yeteri miktarda vitamin ve mineral maddelere ihtiyaç duyulmaktadır.

Vücudun enerji,güç ihtiyacının yaklaşık %60 ının karbonhidratlardan,%30 unun yağlardan,%10 nunun ise proteinlerden sağlandığı bildirilmektedir. Bir gram karbonhidrattan 4 kalori, Bir gram yağdan 9 kalori, Bir gram proteinden 4 gram kalori elde edilir.İnsanlarda bir günlük, en az enerji ihtiyacı miktarı ;vücut ağırlığı ile 24(bir gün 24 saat) rakamının çarpılmasından çıkan miktardır ve kalori olarak adlandırılmaktadır. Örnek : 60 kg ağırlığındaki bir insanın en az enerji ihtiyacı =60x24= 1440 kalori dir.

Beslenme uzmanları ilmi tespitler doğrultusunda; yaşa, cinsiyete, yaptığı işe, hasta ise hastalık durumuna göre bir günde tüketilebilecek gıda miktarlarını ayarlayabilmektedirler.Beslenme uzmanları günlük yemek porsiyonlarını hazırlarken, dengeli beslenme adına, hayvansal ve bitkisel gıdalar arasında tercih yapmamakla birlikte protein ihtiyacının en az 1/3 ünün hayvansal kökenli gıdalardan(yumurta, süt, peynir, et veya ürünleri) alınması gerektiğini vurgulamışlardır. Örnek: sadece et cinsinden değerlendirildiğinde 60 kg olan bir insanın bir günde 60 gram protein alması, bu proteinin 1/3 ünün yani 20 gramını etten temin etmesi gerekir. 100 gram ette yaklaşık 20 gram protein vardır. Bu da 100 gram etin tüketilmesi gerektiğini göstermektedir. Süt cinsinden değerlendirildiğinde ise bir günde yaklaşık 500 gram süt tüketmesi gerekir.

Detaylı bilgiler tıp fakültelerinin ilgili bölümlerinden, gıda mühendisliği ve ziraat fakültelerinden, veteriner ve su ürünleri fakültelerinin ilgili bölümlerine başvurularak temin edilebilir.